Việt Nam cần 380 tỷ USD để chuyển đổi sang nền kinh tế xanh

Sáng 03/4/2024 tại Hà Nội, Tạp chí Nhà đầu tư phối hợp Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) tổ chức Hội thảo: “Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý phát triển tín dụng xanh, trái phiếu xanh: Vấn đề cấp bách’’. Tham dự Hội thảo có đại diện lãnh đạo Ban Kinh tế Trung ương, Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, các bộ, ngành, các chuyên gia tài chính – kinh tế, các ngân hàng thương mại và công ty niêm yết.

Phát biểu tại Hội thảo, TS. Nguyễn Anh Tuấn – Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư khẳng định, chuyển đổi xanh đi kèm phát triển thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh là chủ trương lớn của Đảng, Chính phủ. Ở Hội nghị COP26 năm 2021, Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra cam kết mạnh mẽ Việt Nam sẽ đưa mức phát thải ròng về “0’’ vào năm 2050, thể hiện trách nhiệm của Việt Nam với cộng đồng quốc tế. Để đạt tiêu chí này, theo ước tính, Việt Nam sẽ cần khoảng 368 – 380 tỷ USD cho cả giai đoạn hay 6,8% GDP mỗi năm cho đến năm 2040 để chuyển đổi sang nền kinh tế xanh và ứng phó với tác động của biến đổi khí hậu, trong đó có vai trò rất lớn của thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh. “Dù được đánh giá cao về tiềm năng, song thực trạng phát triển thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh ở Việt Nam hiện đang gặp nhiều trở ngại, ách tắc, đòi hỏi quyết tâm lớn ở tất cả các cấp, cũng như sự chung tay phối hợp hiệu quả giữa các bộ, ngành, các cơ quan hữu quan”, ông Tuấn chia sẻ.

Tại Hội thảo, bà Phạm Thị Thanh Tùng – Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết trong 7 năm qua (2017 – 2023), dư nợ cấp tín dụng xanh của hệ thống có mức tăng trưởng bình quân đạt hơn 22%/năm. Đến ngày 31/12/2023, đã có 47 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt 620.984 tỷ đồng, tăng 24% so với cuối năm 2022, chiếm tỷ trọng khoảng 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Đại diện NHNN đánh giá tín dụng xanh, trái phiếu xanh còn nhiều dư địa để phát triển, dù vậy, một trở ngại lớn là chưa có Danh mục phân loại xanh làm căn cứ để các tổ chức tín dụng xác định cấp tín dụng xanh.

Theo Nghị định số 08/2022/NĐ–CP hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Bộ TN&MT được giao làm đầu mối, cùng các bộ, ngành xây dựng Danh mục phân loại xanh, trình Chính phủ ban hành trước 31/12/2022. Tuy nhiên, tới nay bộ tiêu chí này vẫn chưa được ban hành do đây là công việc không hề dễ dàng, không chỉ bởi khối lượng thông tin phải xử lý là rất lớn, mà các quy tắc phải vừa rõ ràng, dễ tiếp cận để mang tính khuyến khích, vừa đủ chặt chẽ để tránh “tẩy xanh". “Việc Danh mục phân loại xanh tới nay vẫn chưa được ban hành là một trong những điểm nghẽn chính đối với phát triển thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh ở Việt Nam”, bà Tùng nhận định.

Trong Dự thảo Danh mục phân loại xanh, một chủ đề nhận được sự quan tâm lớn là quy định về tổ chức có chức năng xác nhận xanh. PGS.TS. Nguyễn Đình Thọ – Viện trưởng Viện Chiến lược, chính sách tài nguyên và môi trường, Bộ TN&MT cho biết một cơ quan nhà nước có thể đứng ra xác nhận nhưng lại làm tăng thủ tục hành chính. Có quan điểm để đơn vị kiểm toán đứng ra xác nhận; tuy nhiên, phương án này cũng vấp phải nhiều ý kiến chưa đồng thuận, đặc biệt trong trường hợp sử dụng nguồn tài trợ từ ngân sách nhà nước thì việc giao đơn vị kiểm toán cấp phép chưa đạt độ tin tưởng. Vì vậy, phương án Bộ TN&MT đang đề xuất là để trực tiếp các tổ chức tín dụng khi cấp tín dụng xanh, trái phiếu xanh sẽ căn cứ vào bộ chỉ số, Danh mục phân loại xanh của Bộ TN&MT xây dựng để xác định dự án có đạt yêu cầu về xanh hay không.

Bà Nguyễn Thiên Hương – Phụ trách chương trình Tư vấn phát triển ngân hàng bền vững, Công ty Tài chính Quốc tế (IFC) cho biết mô hình đánh giá độc lập được đề xuất và khuyến nghị bởi phần lớn các quốc gia, với 86% trái phiếu xanh phát hành vào năm 2019 được đánh giá độc lập. Đại diện IFC đánh giá tại Việt Nam, tổ chức kinh doanh dịch vụ đánh giá sự phù hợp (chứng nhận sản phẩm, hệ thống quản lý) cũng như tổ chức đang cung cấp dịch vụ bảo đảm khá phù hợp cho dịch vụ xác nhận các khía cạnh về môi trường, quản lý môi trường và xã hội và xác nhận dự án xanh. Tuy nhiên, để các tổ chức này cung cấp các đánh giá độc lập thì cần bổ sung thêm các yếu tố năng lực liên quan đến tài chính, chuyên môn.

Cũng tại hội thảo, các diễn giả đã cùng bàn luận về nhiều nội dung quan trọng khác, như phát triển thị trường cổ phiếu xanh, áp dụng tiêu chuẩn ESG (Môi trường – xã hội – quản trị doanh nghiệp), ưu đãi nhóm doanh nghiệp, dự án chuyển từ nâu sang xanh...