Trước thực trạng hàng giả, hàng nhái len lỏi khắp các lĩnh vực từ thực phẩm, dược phẩm đến hàng tiêu dùng, truy xuất nguồn gốc đóng vai trò then chốt trong minh bạch hóa thông tin và bảo vệ người tiêu dùng, giữ gìn uy tín cho doanh nghiệp và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Đây là công cụ quan trọng để nhận diện, ngăn chặn và xử lý tận gốc hành vi gian lận thương mại, góp phần lành mạnh hóa môi trường kinh doanh. Nhận định từ các chuyên gia, dù đã có nhiều giải pháp chống hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng bằng tem chống hàng giả, mã vạch, mã QR… nhưng vấn nạn hàng giả ngày càng tinh vi, có hệ thống và quy mô lớn. Đáng lưu ý, hàng giả không dừng lại ở việc sao chép mẫu mã, mà còn giả mạo cả thông tin, dữ liệu và mã truy xuất. Do đó, những phương pháp truyền thống (tem nhãn, mã vạch đơn thuần) không còn đủ sức để đối phó với thủ đoạn tinh vi, đang bộc lộ nhiều bất cập.
Cán bộ quản lý thị trường phân biệt
hàng thật hàng giả. Ảnh: Uyên Hương
Đối với Việt Nam, để các sản phẩm hàng hóa giữ vững được vị thế và phát triển thêm thị trường mới, việc thực hiện truy xuất nguồn gốc có vai trò rất quan trọng. Vì thế, doanh nghiệp phải đáp ứng được những yêu cầu khắt khe từ thị trường, đưa đến tay người tiêu dùng hàng của mình thì người tiêu dùng mới không quay lưng lại với sản phẩm. Đại diện Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương) cho hay: “Luật Bảo vệ quyền lợi người dùng năm 2023 đã quy định đơn vị kinh doanh phải có trách nhiệm cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ cho người tiêu dùng thông tin cũng như đánh giá của người tiêu dùng với sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ hay tổ chức, cá nhân kinh doanh. Đặc biệt, khi một tổ chức, cá nhân kinh doanh sử dụng một bên thứ ba để cung cấp thông tin bên thứ ba cũng phải chịu trách nhiệm liên quan đến hoạt động cung cấp thông tin này”.
Theo Bộ Công Thương, thời gian qua Bộ đã phối hợp với các đơn vị chức năng có liên quan thường xuyên rà soát các văn bản quy định, pháp luật về quản lý, triển khai áp dụng và xử lý vi phạm về truy xuất nguồn gốc với các sản phẩm, hàng hóa thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương. Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cũng đã phối hợp với Cục, Vụ liên quan xây dựng, quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc đối với sản phẩm, hàng hóa thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương tại địa chỉ https://votas.vn/. Hệ thống truy xuất nguồn gốc bảo đảm kết nối với Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa quốc gia, cơ sở dữ liệu, ứng dụng cập nhật thông tin sản phẩm hàng hóa vào Hệ thống truy xuất nguồn gốc.
Cùng đó, Bộ Công Thương cũng chủ trì, phối hợp với đơn vị chức năng có liên quan thực hiện khảo sát nhu cầu quản lý và triển khai truy xuất nguồn gốc của sản phẩm, hàng hoá ngành công thương. Bước đầu đã xác định phương hướng kỹ thuật sơ bộ và bước đầu có cơ sở xác lập thiết kế chi tiết đối với hệ thống Cổng thông tin điện tử về truy xuất nguồn gốc, đáp ứng nhu cầu quản lý về truy xuất nguồn gốc và từng bước hình thành cơ sở dữ liệu đối với sản phẩm, hàng hoá thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương để kết nối với Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hoá quốc gia.
Nhằm cung cấp bộ giải pháp truy xuất nguồn gốc trực tuyến giúp doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ nông dân cập nhật thông tin về nguồn gốc sản phẩm gồm thông tin chung, nhật ký điện tử trong quá trình canh tác, sản xuất chế biến, vận chuyển, phân phối..., Cục Xúc tiến thương mại phối hợp với các đơn vị liên quan đã xây dựng và triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc xúc tiến thương mại tại
https://itrace247.com. Hệ thống truy xuất nguồn gốc xúc tiến thương mại itrace247 hỗ trợ doanh nghiệp tăng cường hơn nữa việc tận dụng công cụ số, xây dựng được hình ảnh và thương hiệu của sản phẩm trên thị trường, cả nội địa và xuất khẩu theo đúng định hướng của quốc gia hướng đến. Đồng thời, hỗ trợ người tiêu dùng không những được trải nghiệm quá trình sản xuất ra sản phẩm mà còn có cơ hội hiểu thêm về giá trị về lịch sử, địa lý, hiểu rõ về cách thức chăm sóc và quy trình tạo nên sản phẩm. Thông qua việc gắn tem truy xuất iTrace247 với thông tin được hiển thị các ngôn ngữ theo yêu cầu của khách hàng, đáp ứng yêu cầu về minh bạch thông tin sản phẩm của thị trường nhập khẩu. Hiện nay, iTrace247 đang được nâng cấp phiên bản áp dụng công nghệ chuỗi khối mang tính minh bạch hơn để đáp ứng được yêu cầu của các thị trường khác nhau.
Đại diện Trung tâm Mã số Mã vạch Quốc gia nhấn mạnh: “Với tư cách là đơn vị tham mưu về mặt chuyên môn cho các hoạt động liên quan đến truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa, đặc biệt là các sản phẩm dược phẩm, thực phẩm và hàng tiêu dùng thông dụng khác, Trung tâm Mã số Mã vạch Quốc gia đang phát triển ứng dụng truy xuất nguồn gốc NBC-Trace và một ứng dụng xác thực các thông tin được kê khai gọi là Verify”. Theo đó, ứng dụng này sẽ hỗ trợ cho doanh nghiệp có thể xác thực các thông tin được kê khai khi đăng ký mã số. Việc sử dụng ứng dụng này cũng sẽ là một bước chuyển tiếp để doanh nghiệp có thể dễ dàng đưa các thông tin sản phẩm, hàng hóa được kê khai trên Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm hàng hóa quốc gia. Sự phối hợp ba chiều giữa nhà nước, doanh nghiệp và người dân sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp hệ thống truy xuất nguồn gốc trở thành nền tảng dữ liệu sống động, liên tục được cập nhật và ngày càng chính xác. Đây không chỉ là công cụ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, mà còn là động lực thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực sản xuất và thương mại.
Uyên Hương, nguồn: https://bnews.vn/truy-xuat-nguon-goc-chia-khoa-bao-ve-nguoi-tieu-dung-truoc-nan-hang-gia/375188.html, ngày 28/5/2025 (HG trích dẫn)