EC cho biết sẽ không ban hành hướng dẫn cụ thể cho từng ngành hàng thuộc phạm vi kiểm soát của EUDR, tuy nhiên, cơ quan này sẽ thông tin về các phương pháp thực hành tốt như các ví dụ điển hình, ở một mức độ nào đó sẽ trở thành nguồn tham khảo cho các ngành hàng. EC cũng khẳng định, các quốc gia ngoài EU không có nghĩa vụ pháp lý phải tuân thủ EUDR. Tuy nhiên, nhiều quốc gia đã rà soát chuỗi cung ứng, tăng cường hệ thống truy xuất nguồn gốc công khai, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, nhà vận hành tại EU thực hiện nhiệm vụ theo quy định.
.jpg)
Các chương trình chứng nhận có thể được các thành viên trong chuỗi cung ứng sử dụng để hỗ trợ đánh giá rủi ro trong phạm vi chứng nhận, bao gồm thông tin cần thiết phải cung cấp để đáp ứng nghĩa vụ theo quy định của EUDR. Các doanh nghiệp, nhà vận hành nhập khẩu sản phẩm vào châu Âu hoặc xuất khẩu từ châu Âu sang thị trường khác có trách nhiệm chính trong việc thực hiện nghĩa vụ theo quy định EUDR. Nhà vận hành có thể sử dụng thông tin do nhà sản xuất cung cấp, nhưng nhà vận hành là bên chịu trách nhiệm cuối cùng về xác minh và đảm báo tính chính xác của tuyên bố thẩm định (due deliegence) và các thông tin liên quan (khu vực sản xuất, bản đồ vườn cây, vị trí địa lý…). Các cơ quan có thẩm quyền của các quốc gia thành viên EU sẽ tiến hành kiểm tra để xác định rằng các hàng hóa và sản phẩm có liên quan đã hoặc sẽ được đưa ra thị trường EU hoặc xuất khẩu từ EU có nguồn gốc từ các lô đất không phá rừng và được sản xuất hợp pháp. Điều này bao gồm việc tiến hành kiểm tra tính hợp lệ của các tuyên bố thẩm định và mức độ tuân thủ chung của các nhà vận hành.
Để thiết lập và duy trì hệ thống thẩm định (due diligence system), nhà vận hành cần: (i) Thu thập thông tin (sản phẩm, số lượng/khối lượng, quốc gia sản xuất, tọa độ địa lý) theo tuyên bố thẩm định để nộp qua Hệ thống thông tin; (ii) Sử dụng hệ thống thẩm định để đánh giá rủi ro thông tin thu thập được ở bước (i), xác minh và đánh giá các sản phẩm không tuân thủ quy định; (iii) Thực hiện các biện pháp giảm thiểu nếu xác định có rủi ro đáng kể trong bước (ii). Hàng hóa có nguồn gốc từ khu vực rủi ro thấp vẫn cần được khai báo tọa độ địa lý. Tuy nhiên, các nhà vận hành có nguồn cung từ các khu vực được phân loại là rủi ro thấp sẽ có các nghĩa vụ thẩm định đơn giản hơn, cụ thể là sau bước thu thập thông tin, các đơn vị sẽ không phải đánh giá và giảm thiểu rủi ro, trừ khi có thông báo về khả năng các sản phẩm có liên quan không tuân thủ quy định.
Đối với thu thập tọa độ địa lý của từng lô đất, hoạt động này có thể được thực hiện thông qua điện thoại di động, thiết bị Hệ thống vệ tinh định vị toàn cầu (GNSS) cầm tay và các ứng dụng kỹ thuật số phổ biến và miễn phí (ví dụ: Hệ thống thông tin địa lý (GIS)). Những ứng dụng này không yêu cầu vùng phủ sóng mạng di động, chỉ cần tín hiệu GNSS ổn định. Nông dân/tiểu điền có thể thu thập vị trí địa lý của các lô đất bất kể có được nhập vào sổ đăng ký đất đai hay không hoặc không có giấy tờ định danh hoặc quyền sở hữu đối với đất. Trừ khi họ là nhà vận hành hoặc là nhà cung cấp trực tiếp cho nhà vận hành, nông dân/tiểu điền không cần cung cấp thông tin cá nhân, chỉ cần cung cấp thông tin vị trí địa lý của lô đất được sử dụng để cung cấp hàng hóa.
Về yêu cầu về tính hợp pháp liên quan đến quyền sử dụng đất, EUDR bao gồm điều khoản về tuân thủ luật pháp quốc gia. Nếu nông dân được phép canh tác và bán sản phẩm theo luật pháp quốc gia (có thể không có sổ đăng ký tài sản và một số nông dân có thể không có giấy tờ định danh), thì điều đó cũng có nghĩa là các nhà vận hành sẽ có thể đáp ứng yêu cầu về tính hợp pháp khi lấy nguồn từ những người nông dân đó. Tuy nhiên, các nhà vận hành sẽ cần phải xác minh rằng không có rủi ro bất hợp pháp trong chuỗi cung ứng của họ. Có nhiều phương pháp đang được các nhà vận hành sử dụng để thu thập thông tin về vị trí địa lý và tính hợp pháp, đó có thể là trực tiếp lập bản đồ cho các nhà cung cấp hoặc phối hợp với các trung gian như hợp tác xã, tổ chức chứng nhận, hệ thống truy xuất nguồn gốc quốc gia hoặc các công ty dịch vụ.
Ngoài ra, EC cũng lưu ý về định dạng shapefile – định dạng dữ liệu vectơ không gian địa lý cho phần mềm hệ thống thông tin địa lý (GIS). Các tuyên bố thẩm định và thông tin liên quan sẽ phải được nộp qua Hệ thống thông tin. Hệ thống sẽ cho phép tải trực tiếp một số định dạng định vị địa lý được sử dụng rộng rãi vào hệ thống khi nhà vận hành khai báo thông tin về polygons/định vị địa lý trong tuyên bố thẩm định.
EC cũng lưu ý, định nghĩa về “phá rừng” trong EUDR bao gồm việc chuyển đổi rừng sang mục đích sử dụng nông nghiệp, bất kể do con người gây ra hay không, bao gồm các tình huống do thiên tai. Một khu rừng đã trải qua hỏa hoạn và sau đó được chuyển đổi thành đất nông nghiệp (sau ngày 31/12/2020) sẽ được coi là phá rừng. Trong trường hợp này, một nhà vận hành sẽ bị cấm lấy hàng hóa từ khu vực đó. Ngược lại, nếu khu rừng hồi phục tự nhiên, thì sẽ không được coi là đất phá rừng và một nhà vận hành có thể lấy gỗ từ khu rừng đó sau khi rừng hồi phục.
EUDR sử dụng định nghĩa về “rừng” của Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc. Vì vậy, EUDR đề cập đến 4 tỷ ha rừng – phần lớn diện tích đất có thể ở được chưa được sử dụng cho nông nghiệp – bao gồm các khu vực được định nghĩa là thảo nguyên, đất ngập nước và các hệ sinh thái có giá trị khác trong luật pháp quốc gia. Đợt đánh giá đầu tiên của Quy định sẽ được thực hiện trong vòng một năm kể từ khi có hiệu lực, EU sẽ đánh giá tác động của việc mở rộng phạm vi EUDR sang “các vùng đất rừng khác”. Đợt đánh giá thứ hai sẽ được thực hiện trong vòng hai năm kể từ khi EUDR có hiệu lực, đánh giá tác động của việc mở rộng sang các hệ sinh thái ngoài “rừng” và ngoài “các vùng đất rừng khác”. Việc chuyển đổi từ rừng nguyên sinh hoặc rừng tái sinh tự nhiên sang rừng trồng hoặc đất rừng khác đã là một phần của định nghĩa về 'suy thoái rừng' và các sản phẩm gỗ từ đất đã chuyển đổi như vậy không thể được đưa vào thị trường EU.
Ngày 25 – 26/9/2024, tại Ủy ban Nông nghiệp của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Liên minh châu Âu (EU) đã tuyên bố sẽ không hoãn việc thực hiện EUDR, bất chấp sự phản đối từ các nước xuất khẩu nông sản lớn, bao gồm Brazil, Ấn Độ, Indonesia và Hoa Kỳ.
Xem thêm thông tin cập nhật (Tiếng Anh)
Văn phòng HHCSVN (Hương Giang tổng hợp), nguồn: https://green-business.ec.europa.eu/deforestation-regulation-implementation_en, https://www.outlookbusiness.com/amp/story/planet/sustainability/eu-rejects-calls-to-postpone-deforestation-regulation, ngày 27/9/2024