Preferred by Nature lưu ý rằng EU sẽ không đưa ra các phương pháp thực hành chung để tuân thủ EUDR, mà chỉ công bố bộ nguyên tắc và hướng dẫn. Việc thu thập thông tin, đánh giá rủi ro và báo cáo thẩm định sẽ do từng doanh nghiệp tự xây dựng, nhưng cần đảm bảo hồ sơ chính xác, có thể xác minh và thông tin nhất quán (số liệu, mã chứng nhận...) giữa các tài liệu, hợp đồng, website. Doanh nghiệp nhập khẩu tại EU là bên thực hiện và nộp tuyên bố thẩm định, đồng thời có thể yêu cầu đối tác tại Việt Nam bổ sung hồ sơ nhiều lần, vì quá trình thẩm định bao gồm cả giải trình và áp dụng biện pháp khắc phục khi phát hiện rủi ro trong chuỗi cung ứng.
Về việc xây dựng bản đồ địa lý hoặc polygon, doanh nghiệp có thể sử dụng các phương pháp: (1) Sử dụng bản đồ sẵn có, có thể là bản đồ của các cơ quan chức năng – đây được đánh giá là phương pháp đơn giản nhất; (2) Vẽ polygon ranh giới vườn cây dựa vào hình ảnh vệ tinh hoặc bản đồ nền – phương pháp này cần sự tham gia của ít nhất một chuyên gia hiểu rõ về diện tích canh tác và một chuyên gia về hệ thống thông tin địa lý (GIS); (3) Di chuyển quanh ranh giới vườn cây trong khi sử dụng thiết bị ghi dữ liệu GIS – phương pháp phổ biến nhất và (4) Sử dụng các công nghệ mới nổi như thiết bị bay không người lái (drone), trí tuệ nhân tạo để xây dựng bản đồ từ xa.
Đối với yếu tố về tuân thủ pháp luật, việc chứng minh quyền sử dụng đất cần xem xét các giấy tờ sẵn có phù hợp với quy định nước sở tại, và các bên cần linh động trong việc trao đổi, thu thập hồ sơ liên quan. Ví dụ, trường hợp đối tác là công ty quốc doanh Việt Nam và không thể cung cấp sổ đỏ, doanh nghiệp có thể trao đổi lại về các giấy tờ tương đương như giấy đăng ký kinh doanh, quyết định giao đất… để hoàn thiện hồ sơ vàđảm bảo đáp ứng với quy định.
Hiện nhiều doanh nghiệp đã sở hữu các chứng nhận bền vững như VFCS, PEFC, FSC. Tuy nhiên, theo quy định của EU, đây là các hệ thống tự nguyện và không được xem là “luồng xanh” hay chứng cứ thay thế cho các biện pháp kiểm soát bắt buộc theo EUDR. Các chứng nhận về truy xuất nguồn gốc cũng không thể thay thế yêu cầu lập bản đồ định vị địa lý khu vực sản xuất. Dù vậy, việc đã được cấp chứng nhận là một lợi thế – doanh nghiệp có hệ thống quản lý nền tảng và quy trình tiếp cận tốt hơn, giúp đáp ứng nhanh hơn các yêu cầu về cung cấp thông tin và thực hiện báo cáo thẩm định theo đúng chuẩn mực của EUDR.
Hội thảo trở thành không gian kết nối và chia sẻ cho doanh nghiệp trước các thay đổi từ EUDR. Ngoài cập nhật quy định, các doanh nghiệp được tiếp cận công nghệ, học hỏi kinh nghiệm từ thực tiễn và kết nối đối tác tiềm năng. Các diễn giả nhấn mạnh, trong chuỗi cung ứng nông lâm sản, tiểu điền là mắt xích quan trọng nhưng thường chưa áp dụng đầy đủ các phương pháp thực hành tốt. Do đó, khối doanh nghiệp – với vai trò cầu nối thị trường – cần chủ động triển khai các biện pháp hỗ trợ phù hợp cho tiểu điền, nhằm thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi, bảo đảm tính tuân thủ và hướng đến phát triển bền vững cho toàn chuỗi cung ứng.
Văn phòng HHCSVN tổng hợp (Hương Giang)