Tham dự Hội thảo trực tuyến về “Tổng quan về thị trường các-bon tại Việt Nam: Triển vọng cho các dự án các-bon lâm nghiệp”

Bà Nguyễn Hồng Loan (GreenCIC) cho biết thị trường các-bon vận hành dựa trên ba cơ chế: hệ thống giao dịch phát thải (ETS), thuế các-bon và cơ chế tín chỉ các-bon. ETS kiểm soát lượng phát thải, thuế các-bon điều tiết giá phát thải, còn cơ chế tín chỉ khuyến khích giảm hoặc hấp thụ phát thải qua các dự án cụ thể. Tại Việt Nam, các dự án tín chỉ rừng của GreenCIC tại Tuyên Quang và Thừa Thiên Huế đã hoàn tất đánh giá khả thi, song chưa thể phát hành tín chỉ do thiếu khung pháp lý về đăng ký, quyền sở hữu và chia sẻ lợi ích. Bà Loan nhấn mạnh cần hoàn thiện hệ thống đo đạc – báo cáo – thẩm định (MRV) và dữ liệu rừng tích hợp để nâng cao chất lượng tín chỉ.

Tuyên Quang có hơn 1 triệu ha đất lâm nghiệp, trong đó gần 900 ngàn ha là rừng (600 ngàn ha rừng tự nhiên, 300 ngàn ha rừng trồng). Theo ông Triệu Đăng Khoa – Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh, hơn 50% diện tích rừng do UBND xã quản lý, gây khó khăn trong việc xác định chủ thể sở hữu quyền các-bon và triển khai dự án cấp cộng đồng. Dù tỉnh đã ban hành Nghị quyết giảm phát thải và ký biên bản ghi nhớ với 4 công ty lâm nghiệp, việc thiếu khung pháp lý cho dự án và phát hành tín chỉ vẫn là trở ngại lớn. Ông Khoa cho rằng cần được hỗ trợ thêm về kỹ thuật, tài chính và thể chế.

PGS.TS. Nguyễn Bá Ngãi, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp, cho rằng các dự án tín chỉ các-bon rừng cần được xem là hoạt động đầu tư, thay vì chỉ là dự án môi trường. Hiện Việt Nam có rất ít dự án tạo ra hàng hóa các-bon thực chất, chủ yếu dừng ở giai đoạn nâng cao năng lực. Dự thảo Nghị định “Dịch vụ hấp thụ và lưu giữ các-bon của rừng” sẽ lần đầu tiên định nghĩa rõ dự án các-bon rừng, quy trình phê duyệt, phát hành, chuyển nhượng tín chỉ và cơ chế chia sẻ lợi ích, tạo nền tảng cho thị trường các-bon rừng.

Các đại biểu thống nhất rằng thị trường các-bon Việt Nam đang ở giai đoạn khởi đầu, có tiềm năng lớn nhưng đối mặt nhiều rào cản. Để biến tiềm năng thành giá trị thực, cần triển khai đồng bộ các giải pháp: (1) Hoàn thiện khung pháp lý cho các-bon rừng, làm rõ quy trình xây dựng, đăng ký, quyền sở hữu và chia sẻ lợi ích; (2) Phát triển hệ thống MRV quốc gia kết nối dữ liệu rừng, PFES và REDD+; (3) Thiết lập sàn giao dịch các-bon trong nước vận hành minh bạch, tạo niềm tin cho doanh nghiệp và nhà đầu tư; (4) Nâng cao năng lực địa phương trong MRV, định giá và quản lý tín chỉ các-bon.

Hội thảo khẳng định nếu hành lang pháp lý và hạ tầng kỹ thuật được hoàn thiện trong giai đoạn 2025–2028, Việt Nam có thể trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực về thị trường các-bon, góp phần đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.