VRA chia sẻ tại Hội thảo“Ngành cao su và khả năng thích ứng EUDR”

Bà Phan Trần Hồng Vân – Phó Tổng Thư ký Hiệp hội – đã chia sẻ tổng quan ngành cao su và khả năng thích ứng EUDR. Bà nhận định, ngành cao su toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ theo hướng tiêu dùng “xanh”, khi người mua ngày càng chú trọng yếu tố môi trường, xã hội và truy xuất nguồn gốc. EUDR được xem là thách thức cấp bách nhất trong bối cảnh này. EU hiện là thị trường xuất khẩu cao su lớn thứ ba của Việt Nam, đạt 627,3 triệu USD năm 2024 (chiếm 7,4% tổng kim ngạch). Dù yêu cầu nghiêm ngặt về minh bạch và bền vững, Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA) đang mở ra cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị phần tại khu vực này.

Việt Nam nói chung và ngành cao su nói riêng đang đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình đáp ứng EUDR. Chuỗi cung ứng trong nước còn phức tạp, phụ thuộc vào hơn 264.000 hộ tiểu điền quy mô nhỏ, sản xuất phân tán, qua nhiều tầng trung gian. Khoảng 95% mủ cao su được tiêu thụ qua đại lý, dẫn đến pha trộn từ nhiều nguồn và khó truy xuất nguồn gốc, trong khi hồ sơ pháp lý, bản đồ số và dữ liệu vùng trồng vẫn thiếu. Giao dịch chủ yếu phi chính thức, không có hợp đồng hay chứng từ đầy đủ. Ngoài ra, việc nhập khẩu nguyên liệu cũng làm tăng rủi ro pha trộn và khó xác minh tính hợp pháp.Nhiều hộ tiểu điền, doanh nghiệp chưa tiếp cận thông tin và hướng dẫn cụ thể, còn thiếu cơ chế phối hợp giữa các bên liên quan. Tuy vậy, một số doanh nghiệp đã bắt đầu số hóa dữ liệu, tăng tính minh bạch và xây dựng liên kết đa bên trong chuỗi cung ứng để chủ động đáp ứng yêu cầu EUDR.

Tại Hội thảo, bà Hồng Vân cũng chia sẻ một số khuyến nghị để tăng khả năng thích ứng EUDR trong ngành. Trước hết, cần xây dựng nền tảng truy xuất nguồn gốc cấp quốc gia, dễ sử dụng cho hộ tiểu điền và đại lý, đồng thời tương thích với yêu cầu của EUDR. Bên cạnh đó, việc hình thành các mô hình liên kết vùng nguyên liệu có truy xuất rõ ràng, kết hợp đào tạo và nâng cao nhận thức cho nông hộ, là yếu tố then chốt. Nhà nước cần hỗ trợ cấp giấy chứng nhận đất, định vị vùng trồng, số hóa giao dịch và khuyến khích doanh nghiệp, hộ nông dân tuân thủ quy định. Ngoài ra, cần tăng cường hợp tác ba bên giữa doanh nghiệp – đại lý – tiểu điền, đồng thời kiến nghị EU áp dụng giai đoạn chuyển tiếp 2–3 năm cho tiểu điền và tận dụng hỗ trợ kỹ thuật từ các đối tác quốc tế.

Tại Hội thảo, các đại biểu quan tâm đến định hướng hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu cao su sang EU trong thời gian tới. Phó Tổng Thư ký Hiệp hội cho biết, với vai trò tổ chức xã hội – nghề nghiệp, Hiệp hội sẽ tập trung tuyên truyền và phổ biến thông tin cho doanh nghiệp. Cụ thể, Hiệp hội sẽ cập nhật thường xuyên các chính sách, tín hiệu thị trường và yêu cầu mới về EUDR qua ấn phẩm định kỳ và website. Đồng thời, Hiệp hội phối hợp các bên liên quan tổ chức hội thảo, tọa đàm, khóa đào tạo chuyên sâu giúp doanh nghiệp hiểu rõ quy định, tự rà soát và điều chỉnh quy trình nội bộ để đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc và phát triển bền vững.

Kết thúc Hội thảo, điều phối viên Mạng lưới Nghiên cứu Chính sách Nông lâm nghiệp cho biết sẽ tổng hợp các thông tin để viết báo cáo ngắn và gửi cho tất cả thành viên trong Mạng lưới cũng như các cơ quan liên quan.